Net billing

Od 1 kwietnia bieżącego roku zaczynają funkcjonować nowe regulacje dotyczące rozliczania oddanych do sieci nadwyżek energii z fotowoltaiki. Dlaczego rząd zmienił system rozliczania i w jaki sposób, kogo dotyczą zmiany i czy rzeczywiście zmiany są tak niekorzystne jak mówi wiele osób.

Od kilku lat na rynku odnawialnych źródeł energii w Polsce widać było zdecydowany rozwój i wiązało się to głównie z powstawaniem nowych instalacji fotowoltaicznych na masowa skale, zarówno w domach prywatnych, jak i w przedsiębiorstwach. Działo się tak ze względu na szeroki wachlarz dofinansowań, coraz większy wybór instalacji i miedzy innymi bardzo korzystny sposób rozliczania nadwyżek oddawanych do sieci z PV – net mettering. Co więcej, często firmy zajmujące się doborem i sprzedażą instalacji PV dobierały przewymiarowaną instalację (o zbyt dużej mocy), żeby sprzedać, jak najwięcej, a prosument nie był tego świadomy do czasu rozpoczęcia użytkowania. W ten sposób duża część energii elektrycznej wyprodukowanej przez panele PV nie była wykorzystywana bezpośrednio przy instalacji, lecz była oddawana do sieci.

W taki sposób dochodzimy do problemu, jakim jest stabilność sieci elektroenergetycznej w Polsce. Dopóki instalacji PV było relatywnie niewiele w Polsce wszystko działało w porządku, lecz wraz ze wzrostem ich ilości pojawiły się zaburzenia w sieci elektrycznej i skoki napięć, w szczególności w słoneczne zimne dni. Wtedy właśnie sprawność paneli fotowoltaicznych jest największa i mamy największą produkcję energii elektrycznej, a jednocześnie, ponieważ najczęściej w środku dnia, kiedy mamy największe nasłonecznienie większość domowników jest w pracy lub szkole energia ta nie jest wykorzystywana w miejscu produkcji, a musi być oddawana do sieci elektrycznej. Powoduje to skoki napięcia w sieci, z którymi elektrownie sobie nie radzą.

Na czym polega net billing?

Opisany problem jest głównym czynnikiem zmian w systemie rozliczania nadwyżek energii fotowoltaicznej. Zmiany mają na celu zachęcić prosumenta do zwiększenia samokonsumpcji wyprodukowanej energii z PV i zmniejszenie ilości energii oddawanej do sieci, szczególnie w okresie największej produkcji energii elektrycznej z instalacji PV.

W dotychczasowym systemie net mettering prosument mógł liczyć na odbiór 70% lub 80% nadwyżki energii oddanej do sieci (70% przy mocy powyżej 10kW, 80% do mocy 10kW), natomiast samo wysyłanie energii do sieci było bezpłatne. Prosument rozliczał się w okresie rocznym na podstawi ilości energii pobranej i odebranej. Co ważne, jeżeli prosument, w rozliczeniu rocznym, nie odebrał całej nadwyżki energii to ta przepadała.

Nowy system net billing zakłada, że prosument nie będzie oddawał energii do sieci i odbierał w dowolnym momencie. W rzeczywistości nadwyżka energii będzie sprzedawana, a cena sprzedaży niekoniecznie będzie się pokrywała z ceną zakupu energii. Wartość energii przy sprzedaży będzie określana przez sprzedawcę zobowiązanego lub sprzedawcę wybranego, jako średnia miesięczna cena energii elektrycznej na TGE z Rynku Dnia Następnego (RDN). Od lipca 2024 roku funkcjonować powinien Centralny System Informacji Rynku Energii i od tego momentu będzie obowiązywała giełdowa stawka godzinowa, za energie elektryczną, która prawdopodobnie stanie się jeszcze bardziej niekorzystna dla prosumenta. W przypadku net billingu okres rozliczeniowy nie ulega zmianie i wynosi 12 miesięcy, co oznacza, że wartość energii będzie wpływać na konto prosumenckie (depozyt prosumencki) i będzie mogła być wykorzystana przez rok od momentu przypisania na konto, a po tym czasie niewykorzystana wartość zostanie zwrócona, ale jedynie do 20%. Może okazać się, że cena energii na giełdzie osiągnie wartość ujemną i wtedy prosument będzie miał obowiązek wyłączyć instalację fotowoltaiczna.

Podsumowując, tak jak dotychczas głównym aspektem opłacalności instalacji fotowoltaicznej była ilość wyprodukowanej energii, tak teraz znaczenie będzie miało to, kiedy została ona wyprodukowana.

Kogo dotyczy nowy system?

Dla niektórych kwestią najważniejsza jest nie tyle to, jak działa net billing i jakie są jego różnice względem net metteringu, ale czy zmiany w ogóle ich dotkną. Zdecydowaną większość prosumentów możemy w tym miejscu uspokoić, ponieważ nowe zasady obowiązują właścicieli instalacji fotowoltaicznych, którzy uruchomili instalację PV po 31 marca 2022 roku, to znaczy złożyli zgłoszenie do Operatora Sieci Dystrybucyjnej (OSD) o przyłączenie mikroinstalacji do sieci. Wszystkie wcześniej funkcjonujące instalacje mogą w dalszym ciągu być rozliczane na poprzednich zasadach net metteringu, chyba, że zdecydują się przejść na nowy system rozliczania energii elektrycznej. Pamiętać należy, że po przejściu na net billing nie będzie można wrócić do poprzedniego systemu. System net metteringu będzie mógł obowiązywać przez 15 lat od momentu uruchomienia instalacji PV (nie od momentu wejścia w życie nowego systemu rozliczania).

Warto zaznaczyć, że oficjalnie net biling obowiązuje od 1 kwietnia to w rzeczywistości system zarządzania opłatami nie jest jeszcze gotowy i do 30 czerwca 2022 roku obowiązuje okres przejściowy, kiedy prosument jest rozliczany na zasadach net meterringu.

Oczywiście zarówno net billing, jak i net mettering dotyczy mikroinstalacji, czyli systemów do łącznej zainstalowanej mocy 50kW.

Jak zwiększyć opłacalność fotowoltaiki?

W obecnej sytuacji dobrym i uzasadnionym ekonomicznie pomysłem stają się magazyny energii. Zarówno bateria litowo-jonowe (magazyny energii elektrycznej), jak również magazyny energii cieplnej. Więcej o tym dowiesz się w naszym kolejnym artykule.

Autor: Piotr Robakowski